卫灵公问陈于孔子,孔子对曰:“俎豆之事,则尝闻之矣;军旅之事,未之学也。”明日遂行。
wèi líng gōng wèn chén yú kǒng zǐ , kǒng zǐ duì yuē :“ zǔ dòu zhī shì , zé cháng wén zhī yǐ ; jūn lǚ zhī shì , wèi zhī xué yě 。” míng rì suì xíng 。
在陈绝粮,从者病莫能兴。子路愠见曰:“君子亦有穷乎?”子曰:“君子固穷,小人穷斯滥矣。”
zài chén jué liáng , cóng zhě bìng mò néng xīng 。 zǐ lù yùn jiàn yuē :“ jūn zǐ yì yǒu qióng hū ?” zǐ yuē :“ jūn zǐ gù qióng , xiǎo rén qióng sī làn yǐ 。”
子曰:“赐也,女以予为多学而识之者与?”对曰:“然,非与?”曰:“非也,予一以贯之。”
zǐ yuē :“ cì yě , nǚ yǐ yǔ wèi duō xué ér shí zhī zhě yǔ ?” duì yuē :“ rán , fēi yǔ ?” yuē :“ fēi yě , yǔ yī yǐ guàn zhī 。”
子曰:“由,知德者鲜矣。”
zǐ yuē :“ yóu , zhī dé zhě xiān yǐ 。”
子曰:“无为而治者其舜也与!夫何为哉?恭己正南面而已矣。”
zǐ yuē :“ wú wèi ér zhì zhě qí shùn yě yǔ ! fū hé wèi zāi ? gōng jǐ zhèng nán miàn ér yǐ yǐ 。”
子张问行,子曰:“言忠信,行笃敬,虽蛮貊之邦行矣;言不忠信,行不笃敬,虽州里行乎哉?立则见其参于前也;在舆则见其倚于衡也,夫然后行。”子张书诸绅。
zǐ zhāng wèn xíng , zǐ yuē :“ yán zhōng xìn , xíng dǔ jìng , suī mán mò zhī bāng xíng yǐ ; yán bù zhōng xìn , xíng bù dǔ jìng , suī zhōu lǐ xíng hū zāi ? lì zé jiàn qí cān yú qián yě ; zài yú zé jiàn qí yǐ yú héng yě , fū rán hòu xíng 。” zǐ zhāng shū zhū shēn 。
子曰:“直哉史鱼!邦有道如矢,邦无道如矢。君子哉蘧伯玉!邦有道则仕,邦无道则可卷而怀之。”
zǐ yuē :“ zhí zāi shǐ yú ! bāng yǒu dào rú shǐ , bāng wú dào rú shǐ 。 jūn zǐ zāi qú bó yù ! bāng yǒu dào zé shì , bāng wú dào zé kě juǎn ér huái zhī 。”
子曰:“可与言而不与之言,失人;不可与言而与之言,失言。知者不失人亦不失言。”
zǐ yuē :“ kě yǔ yán ér bù yǔ zhī yán , shī rén ; bù kě yǔ yán ér yǔ zhī yán , shī yán 。 zhī zhě bù shī rén yì bù shī yán 。”
子曰:“志士仁人无求生以害仁,有杀身以成仁。”
zǐ yuē :“ zhì shì rén rén wú qiú shēng yǐ hài rén , yǒu shā shēn yǐ chéng rén 。”
子贡问为仁,子曰:“工欲善其事,必先利其器。居是邦也,事其大夫之贤者,友其士之仁者。”
zǐ gòng wèn wèi rén , zǐ yuē :“ gōng yù shàn qí shì , bì xiān lì qí qì 。 jū shì bāng yě , shì qí dà fū zhī xián zhě , yǒu qí shì zhī rén zhě 。”
颜渊问为邦,子曰:“行夏之时,乘殷之辂,服周之冕,乐则《韶》、《舞》;放郑声,远佞人。郑声淫,佞人殆。”
yán yuān wèn wèi bāng , zǐ yuē :“ xíng xià zhī shí , chéng yīn zhī lù , fú zhōu zhī miǎn , lè zé 《 sháo 》、《 wǔ 》; fàng zhèng shēng , yuǎn nìng rén 。 zhèng shēng yín , nìng rén dài 。”
子曰:“人无远虑,必有近忧。”
zǐ yuē :“ rén wú yuǎn lǜ , bì yǒu jìn yōu 。”
子曰:“已矣乎!吾未见好德如好色者也。”
zǐ yuē :“ yǐ yǐ hū ! wú wèi jiàn hǎo dé rú hǎo sè zhě yě 。”
子曰:“臧文仲其窃位者与!知柳下惠之贤而不与立也。”
zǐ yuē :“ zāng wén zhòng qí qiè wèi zhě yǔ ! zhī liǔ xià huì zhī xián ér bù yǔ lì yě 。”
子曰:“躬自厚而薄责于人,则远怨矣。”
zǐ yuē :“ gōng zì hòu ér báo zé yú rén , zé yuǎn yuàn yǐ 。”
子曰:“不曰‘如之何、如之何’者,吾末如之何也已矣。”
zǐ yuē :“ bù yuē ‘ rú zhī hé 、 rú zhī hé ’ zhě , wú mò rú zhī hé yě yǐ yǐ 。”
子曰:“群居终日,言不及义,好行小慧,难矣哉!”
zǐ yuē :“ qún jū zhōng rì , yán bù jí yì , hǎo xíng xiǎo huì , nán yǐ zāi !”
子曰:“君子义以为质,礼以行之,孙以出之,信以成之。君子哉!”
zǐ yuē :“ jūn zǐ yì yǐ wèi zhì , lǐ yǐ xíng zhī , sūn yǐ chū zhī , xìn yǐ chéng zhī 。 jūn zǐ zāi !”
子曰:“君子病无能焉,不病人之不己知也。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ bìng wú néng yān , bù bìng rén zhī bù jǐ zhī yě 。”
子曰:“君子疾没世而名不称焉。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ jí méi shì ér míng bù chēng yān 。”
子曰:“君子求诸己,小人求诸人。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ qiú zhū jǐ , xiǎo rén qiú zhū rén 。”
子曰:“君子矜而不争,群而不党。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ jīn ér bù zhēng , qún ér bù dǎng 。”
子曰:“君子不以言举人,不以人废言。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ bù yǐ yán jǔ rén , bù yǐ rén fèi yán 。”
子贡问曰:“有一言而可以终身行之者乎?”子曰:“其恕乎!己所不欲,勿施于人。”
zǐ gòng wèn yuē :“ yǒu yī yán ér kě yǐ zhōng shēn xíng zhī zhě hū ?” zǐ yuē :“ qí shù hū ! jǐ suǒ bù yù , wù shī yú rén 。”
子曰:“吾之于人也,谁毁谁誉?如有所誉者,其有所试矣。斯民也,三代之所以直道而行也。”
zǐ yuē :“ wú zhī yú rén yě , shéi huǐ shéi yù ? rú yǒu suǒ yù zhě , qí yǒu suǒ shì yǐ 。 sī mín yě , sān dài zhī suǒ yǐ zhí dào ér xíng yě 。”
子曰:“吾犹及史之阙文也,有马者借人乘之,今亡矣夫!”
zǐ yuē :“ wú yóu jí shǐ zhī quē wén yě , yǒu mǎ zhě jiè rén chéng zhī , jīn wáng yǐ fū !”
子曰:“巧言乱德,小不忍,则乱大谋。”
zǐ yuē :“ qiǎo yán luàn dé , xiǎo bù rěn , zé luàn dà móu 。”
子曰:“众恶之,必察焉;众好之,必察焉。”
zǐ yuē :“ zhòng è zhī , bì chá yān ; zhòng hǎo zhī , bì chá yān 。”
子曰:“人能弘道,非道弘人。”
zǐ yuē :“ rén néng hóng dào , fēi dào hóng rén 。”
子曰:“过而不改,是谓过矣。”
zǐ yuē :“ guò ér bù gǎi , shì wèi guò yǐ 。”
子曰:“吾尝终日不食、终夜不寝以思,无益,不如学也。”
zǐ yuē :“ wú cháng zhōng rì bù shí 、 zhōng yè bù qǐn yǐ sī , wú yì , bù rú xué yě 。”
子曰:“君子谋道不谋食。耕也馁在其中矣,学也禄在其中矣。君子忧道不忧贫。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ móu dào bù móu shí 。 gēng yě něi zài qí zhōng yǐ , xué yě lù zài qí zhōng yǐ 。 jūn zǐ yōu dào bù yōu pín 。”
子曰:“知及之,仁不能守之,虽得之,必失之;知及之,仁能守之,不庄以莅之,则民不敬;知及之,仁能守之,庄以莅之,动之不以礼,未善也。”
zǐ yuē :“ zhī jí zhī , rén bù néng shǒu zhī , suī dé zhī , bì shī zhī ; zhī jí zhī , rén néng shǒu zhī , bù zhuāng yǐ lì zhī , zé mín bù jìng ; zhī jí zhī , rén néng shǒu zhī , zhuāng yǐ lì zhī , dòng zhī bù yǐ lǐ , wèi shàn yě 。”
子曰:“君子不可小知而可大受也,小人不可大受而可小知也。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ bù kě xiǎo zhī ér kě dà shòu yě , xiǎo rén bù kě dà shòu ér kě xiǎo zhī yě 。”
子曰:“民之于仁也,甚于水火。水火,吾见蹈而死者矣,未见蹈仁而死者也。”
zǐ yuē :“ mín zhī yú rén yě , shén yú shuǐ huǒ 。 shuǐ huǒ , wú jiàn dǎo ér sǐ zhě yǐ , wèi jiàn dǎo rén ér sǐ zhě yě 。”
子曰:“当仁不让于师。”
zǐ yuē :“ dāng rén bù ràng yú shī 。”
子曰:“君子贞而不谅。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ zhēn ér bù liàng 。”
子曰:“事君,敬其事而后其食。”
zǐ yuē :“ shì jūn , jìng qí shì ér hòu qí shí 。”
子曰:“有教无类。”
zǐ yuē :“ yǒu jiào wú lèi 。”
子曰:“道不同,不相为谋。”
zǐ yuē :“ dào bù tóng , bù xiāng wèi móu 。”
子曰:“辞达而已矣。”
zǐ yuē :“ cí dá ér yǐ yǐ 。”
师冕见,及阶,子曰:“阶也。”及席,子曰:“席也。”皆坐,子告之曰:“某在斯,某在斯。”师冕出。子张问曰:“与师言之道与?”子曰:“然,固相师之道也。”
shī miǎn jiàn , jí jiē , zǐ yuē :“ jiē yě 。” jí xí , zǐ yuē :“ xí yě 。” jiē zuò , zǐ gào zhī yuē :“ mǒu zài sī , mǒu zài sī 。” shī miǎn chū 。 zǐ zhāng wèn yuē :“ yǔ shī yán zhī dào yǔ ?” zǐ yuē :“ rán , gù xiāng shī zhī dào yě 。”