子路问政,子曰:“先之,劳之。”请益,曰:“无倦。”
zǐ lù wèn zhèng , zǐ yuē :“ xiān zhī , láo zhī 。” qǐng yì , yuē :“ wú juàn 。”
仲弓为季氏宰,问政,子曰:“先有司,赦小过,举贤才。”曰:“焉知贤才而举之?”曰:“举尔所知。尔所不知,人其舍诸?”
zhòng gōng wèi jì shì zǎi , wèn zhèng , zǐ yuē :“ xiān yǒu sī , shè xiǎo guò , jǔ xián cái 。” yuē :“ yān zhī xián cái ér jǔ zhī ?” yuē :“ jǔ ěr suǒ zhī 。 ěr suǒ bù zhī , rén qí shě zhū ?”
子路曰:“卫君待子而为政,子将奚先?”子曰:“必也正名乎!”子路曰:“有是哉,子之迂也!奚其正?”子曰:“野哉由也!君子于其所不知,盖阙如也。名不正,则言不顺;言不顺,则事不成;事不成,则礼乐不兴;礼乐不兴,则刑罚不中;刑罚不中,则民无所错手足。故君子名之必可言也,言之必可行也。君子于其言,无所苟而已矣。”
zǐ lù yuē :“ wèi jūn dài zǐ ér wèi zhèng , zǐ jiāng xī xiān ?” zǐ yuē :“ bì yě zhèng míng hū !” zǐ lù yuē :“ yǒu shì zāi , zǐ zhī yū yě ! xī qí zhèng ?” zǐ yuē :“ yě zāi yóu yě ! jūn zǐ yú qí suǒ bù zhī , gài quē rú yě 。 míng bù zhèng , zé yán bù shùn ; yán bù shùn , zé shì bù chéng ; shì bù chéng , zé lǐ lè bù xīng ; lǐ lè bù xīng , zé xíng fá bù zhōng ; xíng fá bù zhōng , zé mín wú suǒ cuò shǒu zú 。 gù jūn zǐ míng zhī bì kě yán yě , yán zhī bì kě xíng yě 。 jūn zǐ yú qí yán , wú suǒ gǒu ér yǐ yǐ 。”
樊迟请学稼,子曰:“吾不如老农。”请学为圃,曰:“吾不如老圃。”樊迟出,子曰:“小人哉樊须也!上好礼,则民莫敢不敬;上好义,则民莫敢不服;上好信,则民莫敢不用情。夫如是,则四方之民襁负其子而至矣,焉用稼?”
fán chí qǐng xué jià , zǐ yuē :“ wú bù rú lǎo nóng 。” qǐng xué wèi pǔ , yuē :“ wú bù rú lǎo pǔ 。” fán chí chū , zǐ yuē :“ xiǎo rén zāi fán xū yě ! shàng hǎo lǐ , zé mín mò gǎn bù jìng ; shàng hǎo yì , zé mín mò gǎn bù fú ; shàng hǎo xìn , zé mín mò gǎn bù yòng qíng 。 fū rú shì , zé sì fāng zhī mín qiǎng fù qí zǐ ér zhì yǐ , yān yòng jià ?”
子曰:“诵《诗》三百,授之以政,不达;使于四方,不能专对;虽多,亦奚以为?”
zǐ yuē :“ sòng 《 shī 》 sān bǎi , shòu zhī yǐ zhèng , bù dá ; shǐ yú sì fāng , bù néng zhuān duì ; suī duō , yì xī yǐ wèi ?”
子曰:“其身正,不令而行;其身不正,虽令不从。”
zǐ yuē :“ qí shēn zhèng , bù lìng ér xíng ; qí shēn bù zhèng , suī lìng bù cóng 。”
子曰:“鲁卫之政,兄弟也。”
zǐ yuē :“ lǔ wèi zhī zhèng , xiōng dì yě 。”
子谓卫公子荆,“善居室。始有,曰:‘苟合矣。’少有,曰:‘苟完矣。’富有,曰:‘苟美矣。’”
zǐ wèi wèi gōng zǐ jīng ,“ shàn jū shì 。 shǐ yǒu , yuē :‘ gǒu hé yǐ 。’ shǎo yǒu , yuē :‘ gǒu wán yǐ 。’ fù yǒu , yuē :‘ gǒu měi yǐ 。’”
子适卫,冉有仆,子曰:“庶矣哉!”冉有曰:“既庶矣,又何加焉?”曰:“富之。”曰:“既富矣,又何加焉?”曰:“教之。”
zǐ shì wèi , rǎn yǒu pū , zǐ yuē :“ shù yǐ zāi !” rǎn yǒu yuē :“ jì shù yǐ , yòu hé jiā yān ?” yuē :“ fù zhī 。” yuē :“ jì fù yǐ , yòu hé jiā yān ?” yuē :“ jiào zhī 。”
子曰:“苟有用我者,期月而已可也,三年有成。”
zǐ yuē :“ gǒu yǒu yòng wǒ zhě , qī yuè ér yǐ kě yě , sān nián yǒu chéng 。”
子曰:“‘善人为邦百年,亦可以胜残去杀矣。’诚哉是言也!”
zǐ yuē :“‘ shàn rén wèi bāng bǎi nián , yì kě yǐ shèng cán qù shā yǐ 。’ chéng zāi shì yán yě !”
子曰:“如有王者,必世而后仁。”
zǐ yuē :“ rú yǒu wáng zhě , bì shì ér hòu rén 。”
子曰:“苟正其身矣,于从政乎何有?不能正其身,如正人何?”
zǐ yuē :“ gǒu zhèng qí shēn yǐ , yú cóng zhèng hū hé yǒu ? bù néng zhèng qí shēn , rú zhèng rén hé ?”
冉子退朝,子曰:“何晏也?”对曰:“有政。”子曰:“其事也。如有政,虽不吾以,吾其与闻之。”
rǎn zǐ tuì cháo , zǐ yuē :“ hé yàn yě ?” duì yuē :“ yǒu zhèng 。” zǐ yuē :“ qí shì yě 。 rú yǒu zhèng , suī bù wú yǐ , wú qí yǔ wén zhī 。”
定公问:“一言而可以兴邦,有诸?”孔子对曰:“言不可以若是其几也。人之言曰:‘为君难,为臣不易。’如知为君之难也,不几乎一言而兴邦乎?”曰:“一言而丧邦,有诸?”孔子对曰:“言不可以若是其几也。人之言曰:‘予无乐乎为君,唯其言而莫予违也。’如其善而莫之违也,不亦善乎?如不善而莫之违也,不几乎一言而丧邦乎?”
dìng gōng wèn :“ yī yán ér kě yǐ xīng bāng , yǒu zhū ?” kǒng zǐ duì yuē :“ yán bù kě yǐ ruò shì qí jǐ yě 。 rén zhī yán yuē :‘ wèi jūn nán , wèi chén bù yì 。’ rú zhī wèi jūn zhī nán yě , bù jǐ hū yī yán ér xīng bāng hū ?” yuē :“ yī yán ér sàng bāng , yǒu zhū ?” kǒng zǐ duì yuē :“ yán bù kě yǐ ruò shì qí jǐ yě 。 rén zhī yán yuē :‘ yǔ wú lè hū wèi jūn , wéi qí yán ér mò yǔ wéi yě 。’ rú qí shàn ér mò zhī wéi yě , bù yì shàn hū ? rú bù shàn ér mò zhī wéi yě , bù jǐ hū yī yán ér sàng bāng hū ?”
叶公问政,子曰:“近者说,远者来。”
yè gōng wèn zhèng , zǐ yuē :“ jìn zhě shuō , yuǎn zhě lái 。”
子夏为莒父宰,问政,子曰:“无欲速,无见小利。欲速则不达,见小利则大事不成。”
zǐ xià wèi jǔ fù zǎi , wèn zhèng , zǐ yuē :“ wú yù sù , wú jiàn xiǎo lì 。 yù sù zé bù dá , jiàn xiǎo lì zé dà shì bù chéng 。”
叶公语孔子曰:“吾党有直躬者,其父攘羊,而子证之。”孔子曰:“吾党之直者异于是。父为子隐,子为父隐,直在其中矣。”
yè gōng yǔ kǒng zǐ yuē :“ wú dǎng yǒu zhí gōng zhě , qí fù rǎng yáng , ér zǐ zhèng zhī 。” kǒng zǐ yuē :“ wú dǎng zhī zhí zhě yì yú shì 。 fù wèi zǐ yǐn , zǐ wèi fù yǐn , zhí zài qí zhōng yǐ 。”
樊迟问仁,子曰:“居处恭,执事敬,与人忠。虽之夷狄,不可弃也。”
fán chí wèn rén , zǐ yuē :“ jū chù gōng , zhí shì jìng , yǔ rén zhōng 。 suī zhī yí dí , bù kě qì yě 。”
子贡问曰:“何如斯可谓之士矣?”子曰:“行己有耻,使于四方不辱君命,可谓士矣。”曰:“敢问其次。”曰:“宗族称孝焉,乡党称弟焉。”曰:“敢问其次。”曰:“言必信,行必果,踁踁然小人哉!抑亦可以为次矣。”曰:“今之从政者何如?”子曰:“噫!斗筲之人,何足算也!”
zǐ gòng wèn yuē :“ hé rú sī kě wèi zhī shì yǐ ?” zǐ yuē :“ xíng jǐ yǒu chǐ , shǐ yú sì fāng bù rǔ jūn mìng , kě wèi shì yǐ 。” yuē :“ gǎn wèn qí cì 。” yuē :“ zōng zú chēng xiào yān , xiāng dǎng chēng dì yān 。” yuē :“ gǎn wèn qí cì 。” yuē :“ yán bì xìn , xíng bì guǒ , jìng jìng rán xiǎo rén zāi ! yì yì kě yǐ wèi cì yǐ 。” yuē :“ jīn zhī cóng zhèng zhě hé rú ?” zǐ yuē :“ yī ! dòu shāo zhī rén , hé zú suàn yě !”
子曰:“不得中行而与之,必也狂狷乎!狂者进取,狷者有所不为也。”
zǐ yuē :“ bù dé zhōng xíng ér yǔ zhī , bì yě kuáng juàn hū ! kuáng zhě jìn qǔ , juàn zhě yǒu suǒ bù wèi yě 。”
子曰:“南人有言曰:‘人而无恒,不可以作巫医。’善夫!”“不恒其德,或承之羞。”子曰:“不占而已矣。”
zǐ yuē :“ nán rén yǒu yán yuē :‘ rén ér wú héng , bù kě yǐ zuò wū yī 。’ shàn fū !”“ bù héng qí dé , huò chéng zhī xiū 。” zǐ yuē :“ bù zhàn ér yǐ yǐ 。”
子曰:“君子和而不同,小人同而不和。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ hé ér bù tóng , xiǎo rén tóng ér bù hé 。”
子贡问曰:“乡人皆好之,何如?”子曰:“未可也。”“乡人皆恶之,何如?”子曰:“未可也。不如乡人之善者好之,其不善者恶之。”
zǐ gòng wèn yuē :“ xiāng rén jiē hǎo zhī , hé rú ?” zǐ yuē :“ wèi kě yě 。”“ xiāng rén jiē è zhī , hé rú ?” zǐ yuē :“ wèi kě yě 。 bù rú xiāng rén zhī shàn zhě hǎo zhī , qí bù shàn zhě è zhī 。”
子曰:“君子易事而难说也,说之不以道不说也,及其使人也器之;小人难事而易说也,说之虽不以道说也,及其使人也求备焉。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ yì shì ér nán shuō yě , shuō zhī bù yǐ dào bù shuō yě , jí qí shǐ rén yě qì zhī ; xiǎo rén nán shì ér yì shuō yě , shuō zhī suī bù yǐ dào shuō yě , jí qí shǐ rén yě qiú bèi yān 。”
子曰:“君子泰而不骄,小人骄而不泰。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ tài ér bù jiāo , xiǎo rén jiāo ér bù tài 。”
子曰:“刚、毅、木、讷近仁。”
zǐ yuē :“ gāng 、 yì 、 mù 、 nè jìn rén 。”
子路问曰:“何如斯可谓之士矣?”子曰:“切切偲偲,怡怡如也,可谓士矣。朋友切切偲偲,兄弟怡怡。”
zǐ lù wèn yuē :“ hé rú sī kě wèi zhī shì yǐ ?” zǐ yuē :“ qiè qiè cāi cāi , yí yí rú yě , kě wèi shì yǐ 。 péng yǒu qiè qiè cāi cāi , xiōng dì yí yí 。”
子曰:“善人教民七年,亦可以即戎矣。”
zǐ yuē :“ shàn rén jiào mín qī nián , yì kě yǐ jí róng yǐ 。”
子曰:“以不教民战,是谓弃之。”
zǐ yuē :“ yǐ bù jiào mín zhàn , shì wèi qì zhī 。”