季氏将伐颛臾,冉有、季路见于孔子,曰:“季氏将有事于颛臾。”孔子曰:“求,无乃尔是过与?夫颛臾,昔者先王以为东蒙主,且在邦域之中矣,是社稷之臣也。何以伐为?”冉有曰:“夫子欲之,吾二臣者皆不欲也。”孔子曰:“求,周任有言曰:‘陈力就列,不能者止。’危而不持,颠而不扶,则将焉用彼相矣?且尔言过矣,虎兕出于柙,龟玉毁于椟中,是谁之过与?”冉有曰:“今夫颛臾固而近于费,今不取,后世必为子孙忧。”孔子曰:“求,君子疾夫舍曰欲之而必为之辞。丘也闻,有国有家者,不患寡而患不均,不患贫而患不安。盖均无贫,和无寡,安无倾。夫如是,故远人不服则修文德以来之,既来之,则安之。今由与求也相夫子,远人不服而不能来也,邦分崩离析而不能守也,而谋动干戈于邦内。吾恐季孙之忧不在颛臾,而在萧墙之内也。”
jì shì jiāng fá zhuān yú , rǎn yǒu 、 jì lù jiàn yú kǒng zǐ , yuē :“ jì shì jiāng yǒu shì yú zhuān yú 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú , wú nǎi ěr shì guò yǔ ? fū zhuān yú , xī zhě xiān wáng yǐ wèi dōng méng zhǔ , qiě zài bāng yù zhī zhōng yǐ , shì shè jì zhī chén yě 。 hé yǐ fá wèi ?” rǎn yǒu yuē :“ fū zǐ yù zhī , wú èr chén zhě jiē bù yù yě 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú , zhōu rèn yǒu yán yuē :‘ chén lì jiù liè , bù néng zhě zhǐ 。’ wēi ér bù chí , diān ér bù fú , zé jiāng yān yòng bǐ xiāng yǐ ? qiě ěr yán guò yǐ , hǔ sì chū yú xiá , guī yù huǐ yú dú zhōng , shì shéi zhī guò yǔ ?” rǎn yǒu yuē :“ jīn fū zhuān yú gù ér jìn yú fèi , jīn bù qǔ , hòu shì bì wèi zǐ sūn yōu 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú , jūn zǐ jí fū shě yuē yù zhī ér bì wèi zhī cí 。 qiū yě wén , yǒu guó yǒu jiā zhě , bù huàn guǎ ér huàn bù jūn , bù huàn pín ér huàn bù ān 。 gài jūn wú pín , hé wú guǎ , ān wú qīng 。 fū rú shì , gù yuǎn rén bù fú zé xiū wén dé yǐ lái zhī , jì lái zhī , zé ān zhī 。 jīn yóu yǔ qiú yě xiāng fū zǐ , yuǎn rén bù fú ér bù néng lái yě , bāng fēn bēng lí xī ér bù néng shǒu yě , ér móu dòng gàn gē yú bāng nèi 。 wú kǒng jì sūn zhī yōu bù zài zhuān yú , ér zài xiāo qiáng zhī nèi yě 。”
孔子曰:“天下有道,则礼乐征伐自天子出;天下无道,则礼乐征伐自诸侯出。自诸侯出,盖十世希不失矣;自大夫出,五世希不失矣;陪臣执国命,三世希不失矣。天下有道,则政不在大夫;天下有道,则庶人不议。”
kǒng zǐ yuē :“ tiān xià yǒu dào , zé lǐ lè zhēng fá zì tiān zǐ chū ; tiān xià wú dào , zé lǐ lè zhēng fá zì zhū hóu chū 。 zì zhū hóu chū , gài shí shì xī bù shī yǐ ; zì dà fū chū , wǔ shì xī bù shī yǐ ; péi chén zhí guó mìng , sān shì xī bù shī yǐ 。 tiān xià yǒu dào , zé zhèng bù zài dà fū ; tiān xià yǒu dào , zé shù rén bù yì 。”
孔子曰:“禄之去公室五世矣,政逮于大夫四世矣,故夫三桓之子孙微矣。”
kǒng zǐ yuē :“ lù zhī qù gōng shì wǔ shì yǐ , zhèng dǎi yú dà fū sì shì yǐ , gù fū sān huán zhī zǐ sūn wēi yǐ 。”
孔子曰:“益者三友,损者三友。友直、友谅、友多闻,益矣;友便辟、友善柔、有便佞,损矣。”
kǒng zǐ yuē :“ yì zhě sān yǒu , sǔn zhě sān yǒu 。 yǒu zhí 、 yǒu liàng 、 yǒu duō wén , yì yǐ ; yǒu biàn pì 、 yǒu shàn róu 、 yǒu biàn nìng , sǔn yǐ 。”
孔子曰:“益者三乐,损者三乐。乐节礼乐、乐道人之善、乐多贤友,益矣;乐骄乐、乐佚游、乐宴乐,损矣。”
kǒng zǐ yuē :“ yì zhě sān lè , sǔn zhě sān lè 。 lè jié lǐ lè 、 lè dào rén zhī shàn 、 lè duō xián yǒu , yì yǐ ; lè jiāo lè 、 lè yì yóu 、 lè yàn lè , sǔn yǐ 。”
孔子曰:“侍于君子有三愆:言未及之而言谓之躁,言及之而不言谓之隐,未见颜色而言谓之瞽。”
kǒng zǐ yuē :“ shì yú jūn zǐ yǒu sān qiān : yán wèi jí zhī ér yán wèi zhī zào , yán jí zhī ér bù yán wèi zhī yǐn , wèi jiàn yán sè ér yán wèi zhī gǔ 。”
孔子曰:“君子有三戒:少之时,血气未定,戒之在色;及其壮也,血气方刚,戒之在斗;及其老也,血气既衰,戒之在得。”
kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu sān jiè : shǎo zhī shí , xuè qì wèi dìng , jiè zhī zài sè ; jí qí zhuàng yě , xuè qì fāng gāng , jiè zhī zài dòu ; jí qí lǎo yě , xuè qì jì shuāi , jiè zhī zài dé 。”
孔子曰:“君子有三畏:畏天命,畏大人,畏圣人之言。小人不知天命而不畏也,狎大人,侮圣人之言。”
kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu sān wèi : wèi tiān mìng , wèi dà rén , wèi shèng rén zhī yán 。 xiǎo rén bù zhī tiān mìng ér bù wèi yě , xiá dà rén , wǔ shèng rén zhī yán 。”
孔子曰:“生而知之者上也,学而知之者次也;困而学之又其次也。困而不学,民斯为下矣。”
kǒng zǐ yuē :“ shēng ér zhī zhī zhě shàng yě , xué ér zhī zhī zhě cì yě ; kùn ér xué zhī yòu qí cì yě 。 kùn ér bù xué , mín sī wèi xià yǐ 。”
孔子曰:“君子有九思:视思明,听思聪,色思温,貌思恭,言思忠,事思敬,疑思问,忿思难,见得思义。”
kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu jiǔ sī : shì sī míng , tīng sī cōng , sè sī wēn , mào sī gōng , yán sī zhōng , shì sī jìng , yí sī wèn , fèn sī nán , jiàn dé sī yì 。”
孔子曰:“见善如不及,见不善如探汤;吾见其人矣。吾闻其语矣。隐居以求其志,行义以达其道;吾闻其语矣,未见其人也。”
kǒng zǐ yuē :“ jiàn shàn rú bù jí , jiàn bù shàn rú tàn tāng ; wú jiàn qí rén yǐ 。 wú wén qí yǔ yǐ 。 yǐn jū yǐ qiú qí zhì , xíng yì yǐ dá qí dào ; wú wén qí yǔ yǐ , wèi jiàn qí rén yě 。”
齐景公有马千驷,死之日,民无德而称焉;伯夷、叔齐饿于首阳之下,民到于今称之。其斯之谓与?”
qí jǐng gōng yǒu mǎ qiān sì , sǐ zhī rì , mín wú dé ér chēng yān ; bó yí 、 shū qí è yú shǒu yáng zhī xià , mín dào yú jīn chēng zhī 。 qí sī zhī wèi yǔ ?”
陈亢问于伯鱼曰:“子亦有异闻乎?”对曰:“未也。尝独立,鲤趋而过庭,曰:‘学《诗》乎?’对曰:‘未也。’‘不学《诗》,无以言。’鲤退而学《诗》。他日,又独立,鲤趋而过庭,曰:‘学《礼》乎?’对曰:‘未也。’‘不学《礼》,无以立。’鲤退而学《礼》。闻斯二者。”陈亢退而喜曰:“问一得三,闻《诗》,闻《礼》,又闻君子之远其子也。”
chén kàng wèn yú bó yú yuē :“ zǐ yì yǒu yì wén hū ?” duì yuē :“ wèi yě 。 cháng dú lì , lǐ qū ér guò tíng , yuē :‘ xué 《 shī 》 hū ?’ duì yuē :‘ wèi yě 。’‘ bù xué 《 shī 》, wú yǐ yán 。’ lǐ tuì ér xué 《 shī 》。 tā rì , yòu dú lì , lǐ qū ér guò tíng , yuē :‘ xué 《 lǐ 》 hū ?’ duì yuē :‘ wèi yě 。’‘ bù xué 《 lǐ 》, wú yǐ lì 。’ lǐ tuì ér xué 《 lǐ 》。 wén sī èr zhě 。” chén kàng tuì ér xǐ yuē :“ wèn yī dé sān , wén 《 shī 》, wén 《 lǐ 》, yòu wén jūn zǐ zhī yuǎn qí zǐ yě 。”
邦君之妻,君称之曰夫人,夫人自称曰小童;邦人称之曰君夫人,称诸异邦曰寡小君;异邦人称之亦曰君夫人。
bāng jūn zhī qī , jūn chēng zhī yuē fū rén , fū rén zì chēng yuē xiǎo tóng ; bāng rén chēng zhī yuē jūn fū rén , chēng zhū yì bāng yuē guǎ xiǎo jūn ; yì bāng rén chēng zhī yì yuē jūn fū rén 。