阳货欲见孔子,孔子不见,归孔子豚。孔子时其亡也而往拜之,遇诸涂。谓孔子曰:“来,予与尔言。”曰:“怀其宝而迷其邦,可谓仁乎?”曰:“不可。”“好从事而亟失时,可谓知乎?”曰:“不可!”“日月逝矣,岁不我与!”孔子曰:“诺,吾将仕矣。”
yáng huò yù jiàn kǒng zǐ , kǒng zǐ bù jiàn , guī kǒng zǐ tún 。 kǒng zǐ shí qí wáng yě ér wǎng bài zhī , yù zhū tú 。 wèi kǒng zǐ yuē :“ lái , yǔ yǔ ěr yán 。” yuē :“ huái qí bǎo ér mí qí bāng , kě wèi rén hū ?” yuē :“ bù kě 。”“ hǎo cóng shì ér jí shī shí , kě wèi zhī hū ?” yuē :“ bù kě !”“ rì yuè shì yǐ , suì bù wǒ yǔ !” kǒng zǐ yuē :“ nuò , wú jiāng shì yǐ 。”
子曰:“性相近也,习相远也。”
zǐ yuē :“ xìng xiāng jìn yě , xí xiāng yuǎn yě 。”
子曰:“唯上知与下愚不移。”
zǐ yuē :“ wéi shàng zhī yǔ xià yú bù yí 。”
子之武城,闻弦歌之声。夫子莞尔而笑,曰:“割鸡焉用牛刀?”子游对曰:“昔者偃也闻诸夫子曰:‘君子学道则爱人,小人学道则易使也。’”子曰:“二三子,偃之言是也!前言戏之耳。”
zǐ zhī wǔ chéng , wén xián gē zhī shēng 。 fū zǐ guǎn ěr ér xiào , yuē :“ gē jī yān yòng niú dāo ?” zǐ yóu duì yuē :“ xī zhě yǎn yě wén zhū fū zǐ yuē :‘ jūn zǐ xué dào zé ài rén , xiǎo rén xué dào zé yì shǐ yě 。’” zǐ yuē :“ èr sān zǐ , yǎn zhī yán shì yě ! qián yán xì zhī ěr 。”
公山弗扰以费畔,召,子欲往。子路不说,曰:“末之也已,何必公山氏之之也?”子曰:“夫召我者而岂徒哉?如有用我者,吾其为东周乎!”
gōng shān fú rǎo yǐ fèi pàn , zhào , zǐ yù wǎng 。 zǐ lù bù shuō , yuē :“ mò zhī yě yǐ , hé bì gōng shān shì zhī zhī yě ?” zǐ yuē :“ fū zhào wǒ zhě ér qǐ tú zāi ? rú yǒu yòng wǒ zhě , wú qí wèi dōng zhōu hū !”
子张问仁于孔子,孔子曰:“能行五者于天下为仁矣。”请问之,曰:“恭、宽、信、敏、惠。恭则不侮,宽则得众,信则人任焉,敏则有功,惠则足以使人。”
zǐ zhāng wèn rén yú kǒng zǐ , kǒng zǐ yuē :“ néng xíng wǔ zhě yú tiān xià wèi rén yǐ 。” qǐng wèn zhī , yuē :“ gōng 、 kuān 、 xìn 、 mǐn 、 huì 。 gōng zé bù wǔ , kuān zé dé zhòng , xìn zé rén rèn yān , mǐn zé yǒu gōng , huì zé zú yǐ shǐ rén 。”
佛肸召,子欲往。子路曰:“昔者由也闻诸夫子曰:‘亲于其身为不善者,君子不入也。’佛肸以中牟畔,子之往也,如之何?”子曰:“然,有是言也。不曰坚乎,磨而不磷;不曰白乎,涅而不缁。吾岂匏瓜也哉?焉能系而不食?”
fú xī zhào , zǐ yù wǎng 。 zǐ lù yuē :“ xī zhě yóu yě wén zhū fū zǐ yuē :‘ qīn yú qí shēn wèi bù shàn zhě , jūn zǐ bù rù yě 。’ fú xī yǐ zhōng móu pàn , zǐ zhī wǎng yě , rú zhī hé ?” zǐ yuē :“ rán , yǒu shì yán yě 。 bù yuē jiān hū , mó ér bù lín ; bù yuē bái hū , niè ér bù zī 。 wú qǐ páo guā yě zāi ? yān néng xì ér bù shí ?”
子曰:“由也,女闻六言六蔽矣乎?”对曰:“未也。”“居!吾语女。好仁不好学,其蔽也愚;好知不好学,其蔽也荡;好信不好学,其蔽也贼;好直不好学,其蔽也绞;好勇不好学,其蔽也乱;好刚不好学,其蔽也狂。”
zǐ yuē :“ yóu yě , nǚ wén liù yán liù bì yǐ hū ?” duì yuē :“ wèi yě 。”“ jū ! wú yǔ nǚ 。 hǎo rén bù hǎo xué , qí bì yě yú ; hǎo zhī bù hǎo xué , qí bì yě dàng ; hǎo xìn bù hǎo xué , qí bì yě zéi ; hǎo zhí bù hǎo xué , qí bì yě jiǎo ; hǎo yǒng bù hǎo xué , qí bì yě luàn ; hǎo gāng bù hǎo xué , qí bì yě kuáng 。”
子曰:“小子何莫学夫《诗》?《诗》可以兴,可以观,可以群,可以怨。迩之事父,远之事君,多识于鸟兽草木之名。”
zǐ yuē :“ xiǎo zǐ hé mò xué fū 《 shī 》?《 shī 》 kě yǐ xīng , kě yǐ guān , kě yǐ qún , kě yǐ yuàn 。 ěr zhī shì fù , yuǎn zhī shì jūn , duō shí yú niǎo shòu cǎo mù zhī míng 。”
子谓伯鱼曰:“女为《周南》、《召南》矣乎?人而不为《周南》、《召南》,其犹正墙面而立也与!”
zǐ wèi bó yú yuē :“ nǚ wèi 《 zhōu nán 》、《 zhào nán 》 yǐ hū ? rén ér bù wèi 《 zhōu nán 》、《 zhào nán 》, qí yóu zhèng qiáng miàn ér lì yě yǔ !”
子曰:“礼云礼云,玉帛云乎哉?乐云乐云,钟鼓云乎哉?”
zǐ yuē :“ lǐ yún lǐ yún , yù bó yún hū zāi ? lè yún lè yún , zhōng gǔ yún hū zāi ?”
子曰:“色厉而内荏,譬诸小人,其犹穿窬之盗也与?”
zǐ yuē :“ sè lì ér nèi rěn , pì zhū xiǎo rén , qí yóu chuān yú zhī dào yě yǔ ?”
子曰:“乡愿,德之贼也。”
zǐ yuē :“ xiāng yuàn , dé zhī zéi yě 。”
子曰:“道听而涂说,德之弃也。”
zǐ yuē :“ dào tīng ér tú shuō , dé zhī qì yě 。”
子曰:“鄙夫可与事君也与哉?其未得之也,患得之;既得之,患失之。苟患失之,无所不至矣。”
zǐ yuē :“ bǐ fū kě yǔ shì jūn yě yǔ zāi ? qí wèi dé zhī yě , huàn dé zhī ; jì dé zhī , huàn shī zhī 。 gǒu huàn shī zhī , wú suǒ bù zhì yǐ 。”
子曰:“古者民有三疾,今也或是之亡也。古之狂也肆,今之狂也荡;古之矜也廉,今之矜也忿戾;古之愚也直,今之愚也诈而已矣。”
zǐ yuē :“ gǔ zhě mín yǒu sān jí , jīn yě huò shì zhī wáng yě 。 gǔ zhī kuáng yě sì , jīn zhī kuáng yě dàng ; gǔ zhī jīn yě lián , jīn zhī jīn yě fèn lì ; gǔ zhī yú yě zhí , jīn zhī yú yě zhà ér yǐ yǐ 。”
子曰:“巧言令色,鲜矣仁。”
zǐ yuē :“ qiǎo yán lìng sè , xiān yǐ rén 。”
子曰:“恶紫之夺朱也,恶郑声之乱雅乐也,恶利口之覆邦家者。”
zǐ yuē :“ è zǐ zhī duó zhū yě , è zhèng shēng zhī luàn yǎ lè yě , è lì kǒu zhī fù bāng jiā zhě 。”
子曰:“予欲无言。”子贡曰:“子如不言,则小子何述焉?”子曰:“天何言哉?四时行焉,百物生焉,天何言哉?”
zǐ yuē :“ yǔ yù wú yán 。” zǐ gòng yuē :“ zǐ rú bù yán , zé xiǎo zǐ hé shù yān ?” zǐ yuē :“ tiān hé yán zāi ? sì shí xíng yān , bǎi wù shēng yān , tiān hé yán zāi ?”
孺悲欲见孔子,孔子辞以疾。将命者出户,取瑟而歌,使之闻之。
rú bēi yù jiàn kǒng zǐ , kǒng zǐ cí yǐ jí 。 jiāng mìng zhě chū hù , qǔ sè ér gē , shǐ zhī wén zhī 。
宰我问:“三年之丧,期已久矣!君子三年不为礼,礼必坏;三年不为乐,乐必崩。旧谷既没,新谷既升,钻燧改火,期可已矣。”子曰:“食夫稻,衣夫锦,于女安乎?”曰:“安!”“女安则为之!夫君子之居丧,食旨不甘,闻乐不乐,居处不安,故不为也。今女安,则为之!”宰我出,子曰:“予之不仁也!子生三年,然后免于父母之怀。夫三年之丧,天下之通丧也,予也有三年之爱于其父母乎!”
zǎi wǒ wèn :“ sān nián zhī sàng , qī yǐ jiǔ yǐ ! jūn zǐ sān nián bù wèi lǐ , lǐ bì huài ; sān nián bù wèi lè , lè bì bēng 。 jiù gǔ jì méi , xīn gǔ jì shēng , zuān suì gǎi huǒ , qī kě yǐ yǐ 。” zǐ yuē :“ shí fū dào , yī fū jǐn , yú nǚ ān hū ?” yuē :“ ān !”“ nǚ ān zé wèi zhī ! fū jūn zǐ zhī jū sàng , shí zhǐ bù gān , wén lè bù lè , jū chù bù ān , gù bù wèi yě 。 jīn nǚ ān , zé wèi zhī !” zǎi wǒ chū , zǐ yuē :“ yǔ zhī bù rén yě ! zǐ shēng sān nián , rán hòu miǎn yú fù mǔ zhī huái 。 fū sān nián zhī sàng , tiān xià zhī tōng sàng yě , yǔ yě yǒu sān nián zhī ài yú qí fù mǔ hū !”
子曰:“饱食终日,无所用心,难矣哉!不有博弈者乎?为之犹贤乎已。”
zǐ yuē :“ bǎo shí zhōng rì , wú suǒ yòng xīn , nán yǐ zāi ! bù yǒu bó yì zhě hū ? wèi zhī yóu xián hū yǐ 。”
子路曰:“君子尚勇乎?”子曰:“君子义以为上。君子有勇而无义为乱,小人有勇而无义为盗。”
zǐ lù yuē :“ jūn zǐ shàng yǒng hū ?” zǐ yuē :“ jūn zǐ yì yǐ wèi shàng 。 jūn zǐ yǒu yǒng ér wú yì wèi luàn , xiǎo rén yǒu yǒng ér wú yì wèi dào 。”
子贡曰:“君子亦有恶乎?”子曰:“有恶。恶称人之恶者,恶居下流而讪上者,恶勇而无礼者,恶果敢而窒者。”曰:“赐也亦有恶乎?”“恶徼以为知者,恶不孙以为勇者,恶讦以为直者。”
zǐ gòng yuē :“ jūn zǐ yì yǒu è hū ?” zǐ yuē :“ yǒu è 。 è chēng rén zhī è zhě , è jū xià liú ér shàn shàng zhě , è yǒng ér wú lǐ zhě , è guǒ gǎn ér zhì zhě 。” yuē :“ cì yě yì yǒu è hū ?”“ è jiǎo yǐ wèi zhī zhě , è bù sūn yǐ wèi yǒng zhě , è jié yǐ wèi zhí zhě 。”
子曰:“唯女子与小人为难养也,近之则不孙,远之则怨。”
zǐ yuē :“ wéi nǚ zǐ yǔ xiǎo rén wèi nán yǎng yě , jìn zhī zé bù sūn , yuǎn zhī zé yuàn 。”
子曰:“年四十而见恶焉,其终也已。”
zǐ yuē :“ nián sì shí ér jiàn è yān , qí zhōng yě yǐ 。”