颜渊问仁,子曰:“克己复礼为仁。一日克己复礼,天下归仁焉。为仁由己,而由人乎哉?”颜渊曰:“请问其目?”子曰:“非礼勿视,非礼勿听,非礼勿言,非礼勿动。”颜渊曰:“回虽不敏,请事斯语矣。”
yán yuān wèn rén , zǐ yuē :“ kè jǐ fù lǐ wèi rén 。 yī rì kè jǐ fù lǐ , tiān xià guī rén yān 。 wèi rén yóu jǐ , ér yóu rén hū zāi ?” yán yuān yuē :“ qǐng wèn qí mù ?” zǐ yuē :“ fēi lǐ wù shì , fēi lǐ wù tīng , fēi lǐ wù yán , fēi lǐ wù dòng 。” yán yuān yuē :“ huí suī bù mǐn , qǐng shì sī yǔ yǐ 。”
仲弓问仁,子曰:“出门如见大宾,使民如承大祭。己所不欲,勿施于人。在邦无怨,在家无怨。”仲弓曰:“雍虽不敏,请事斯语矣。”
zhòng gōng wèn rén , zǐ yuē :“ chū mén rú jiàn dà bīn , shǐ mín rú chéng dà jì 。 jǐ suǒ bù yù , wù shī yú rén 。 zài bāng wú yuàn , zài jiā wú yuàn 。” zhòng gōng yuē :“ yōng suī bù mǐn , qǐng shì sī yǔ yǐ 。”
司马牛问仁,子曰:“仁者,其言也讱。”曰:“其言也讱,斯谓之仁已乎?”子曰:“为之难,言之得无讱乎?”
sī mǎ niú wèn rén , zǐ yuē :“ rén zhě , qí yán yě rèn 。” yuē :“ qí yán yě rèn , sī wèi zhī rén yǐ hū ?” zǐ yuē :“ wèi zhī nán , yán zhī dé wú rèn hū ?”
司马牛问君子,子曰:“君子不忧不惧。”曰:“不忧不惧,斯谓之君子已乎?”子曰:“内省不疚,夫何忧何惧?”
sī mǎ niú wèn jūn zǐ , zǐ yuē :“ jūn zǐ bù yōu bù jù 。” yuē :“ bù yōu bù jù , sī wèi zhī jūn zǐ yǐ hū ?” zǐ yuē :“ nèi shěng bù jiù , fū hé yōu hé jù ?”
司马牛忧曰:“人皆有兄弟,我独亡。”子夏曰:“商闻之矣:死生有命,富贵在天。君子敬而无失,与人恭而有礼,四海之内皆兄弟也。君子何患乎无兄弟也?”
sī mǎ niú yōu yuē :“ rén jiē yǒu xiōng dì , wǒ dú wáng 。” zǐ xià yuē :“ shāng wén zhī yǐ : sǐ shēng yǒu mìng , fù guì zài tiān 。 jūn zǐ jìng ér wú shī , yǔ rén gōng ér yǒu lǐ , sì hǎi zhī nèi jiē xiōng dì yě 。 jūn zǐ hé huàn hū wú xiōng dì yě ?”
子张问明,子曰:“浸润之谮,肤受之愬,不行焉,可谓明也已矣;浸润之谮、肤受之愬不行焉,可谓远也已矣。”
zǐ zhāng wèn míng , zǐ yuē :“ jìn rùn zhī zèn , fū shòu zhī sù , bù xíng yān , kě wèi míng yě yǐ yǐ ; jìn rùn zhī zèn 、 fū shòu zhī sù bù xíng yān , kě wèi yuǎn yě yǐ yǐ 。”
子贡问政,子曰:“足食,足兵,民信之矣。”子贡曰:“必不得已而去,于斯三者何先?”曰:“去兵。”子贡曰:“必不得已而去,于斯二者何先?”曰:“去食。自古皆有死,民无信不立。”
zǐ gòng wèn zhèng , zǐ yuē :“ zú shí , zú bīng , mín xìn zhī yǐ 。” zǐ gòng yuē :“ bì bù dé yǐ ér qù , yú sī sān zhě hé xiān ?” yuē :“ qù bīng 。” zǐ gòng yuē :“ bì bù dé yǐ ér qù , yú sī èr zhě hé xiān ?” yuē :“ qù shí 。 zì gǔ jiē yǒu sǐ , mín wú xìn bù lì 。”
棘子成曰:“君子质而已矣,何以文为?”子贡曰:“惜乎,夫子之说君子也!驷不及舌。文犹质也,质犹文也。虎豹之鞟犹犬羊之鞟。”
jí zǐ chéng yuē :“ jūn zǐ zhì ér yǐ yǐ , hé yǐ wén wèi ?” zǐ gòng yuē :“ xī hū , fū zǐ zhī shuō jūn zǐ yě ! sì bù jí shé 。 wén yóu zhì yě , zhì yóu wén yě 。 hǔ bào zhī kuò yóu quǎn yáng zhī kuò 。”
哀公问于有若曰:“年饥,用不足,如之何?”有若对曰:“盍彻乎?”曰:“二,吾犹不足,如之何其彻也?”对曰:“百姓足,君孰与不足?百姓不足,君孰与足?”
āi gōng wèn yú yǒu ruò yuē :“ nián jī , yòng bù zú , rú zhī hé ?” yǒu ruò duì yuē :“ hé chè hū ?” yuē :“ èr , wú yóu bù zú , rú zhī hé qí chè yě ?” duì yuē :“ bǎi xìng zú , jūn shú yǔ bù zú ? bǎi xìng bù zú , jūn shú yǔ zú ?”
子张问崇德辨惑,子曰:“主忠信,徙义,崇德也。爱之欲其生,恶之欲其死;既欲其生又欲其死,是惑也。‘诚不以富,亦只以异。’”
zǐ zhāng wèn chóng dé biàn huò , zǐ yuē :“ zhǔ zhōng xìn , xǐ yì , chóng dé yě 。 ài zhī yù qí shēng , è zhī yù qí sǐ ; jì yù qí shēng yòu yù qí sǐ , shì huò yě 。‘ chéng bù yǐ fù , yì zhǐ yǐ yì 。’”
齐景公问政于孔子,孔子对曰:“君君,臣臣,父父,子子。”公曰:“善哉!信如君不君、臣不臣、父不父、子不子,虽有粟,吾得而食诸?”
qí jǐng gōng wèn zhèng yú kǒng zǐ , kǒng zǐ duì yuē :“ jūn jūn , chén chén , fù fù , zǐ zǐ 。” gōng yuē :“ shàn zāi ! xìn rú jūn bù jūn 、 chén bù chén 、 fù bù fù 、 zǐ bù zǐ , suī yǒu sù , wú dé ér shí zhū ?”
子曰:“片言可以折狱者,其由也与?”子路无宿诺。
zǐ yuē :“ piàn yán kě yǐ zhé yù zhě , qí yóu yě yǔ ?” zǐ lù wú sù nuò 。
子曰:“听讼,吾犹人也。必也使无讼乎。”
zǐ yuē :“ tīng sòng , wú yóu rén yě 。 bì yě shǐ wú sòng hū 。”
子张问政,子曰:“居之无倦,行之以忠。”
zǐ zhāng wèn zhèng , zǐ yuē :“ jū zhī wú juàn , xíng zhī yǐ zhōng 。”
子曰:“博学于文,约之以礼,亦可以弗畔矣夫。”
zǐ yuē :“ bó xué yú wén , yuē zhī yǐ lǐ , yì kě yǐ fú pàn yǐ fū 。”
子曰:“君子成人之美,不成人之恶;小人反是。”
zǐ yuē :“ jūn zǐ chéng rén zhī měi , bù chéng rén zhī è ; xiǎo rén fǎn shì 。”
季康子问政于孔子,孔子对曰:“政者,正也。子帅以正,孰敢不正?”
jì kāng zǐ wèn zhèng yú kǒng zǐ , kǒng zǐ duì yuē :“ zhèng zhě , zhèng yě 。 zǐ shuài yǐ zhèng , shú gǎn bù zhèng ?”
季康子患盗,问于孔子。孔子对曰:“苟子之不欲,虽赏之不窃。”
jì kāng zǐ huàn dào , wèn yú kǒng zǐ 。 kǒng zǐ duì yuē :“ gǒu zǐ zhī bù yù , suī shǎng zhī bù qiè 。”
季康子问政于孔子曰:“如杀无道以就有道,何如?”孔子对曰:“子为政,焉用杀?子欲善而民善矣。君子之德风,小人之德草,草上之风必偃。”
jì kāng zǐ wèn zhèng yú kǒng zǐ yuē :“ rú shā wú dào yǐ jiù yǒu dào , hé rú ?” kǒng zǐ duì yuē :“ zǐ wèi zhèng , yān yòng shā ? zǐ yù shàn ér mín shàn yǐ 。 jūn zǐ zhī dé fēng , xiǎo rén zhī dé cǎo , cǎo shàng zhī fēng bì yǎn 。”
子张问:“士何如斯可谓之达矣?”子曰:“何哉尔所谓达者?”子张对曰:“在邦必闻,在家必闻。”子曰:“是闻也,非达也。夫达也者,质直而好义,察言而观色,虑以下人。在邦必达,在家必达。夫闻也者,色取仁而行违,居之不疑。在邦必闻,在家必闻。”
zǐ zhāng wèn :“ shì hé rú sī kě wèi zhī dá yǐ ?” zǐ yuē :“ hé zāi ěr suǒ wèi dá zhě ?” zǐ zhāng duì yuē :“ zài bāng bì wén , zài jiā bì wén 。” zǐ yuē :“ shì wén yě , fēi dá yě 。 fū dá yě zhě , zhì zhí ér hǎo yì , chá yán ér guān sè , lǜ yǐ xià rén 。 zài bāng bì dá , zài jiā bì dá 。 fū wén yě zhě , sè qǔ rén ér xíng wéi , jū zhī bù yí 。 zài bāng bì wén , zài jiā bì wén 。”
樊迟从游于舞雩之下,曰:“敢问崇德、修慝、辨惑。”子曰:“善哉问!先事后得,非崇德与?攻其恶,无攻人之恶,非修慝与?一朝之忿,忘其身,以及其亲,非惑与?”
fán chí cóng yóu yú wǔ yú zhī xià , yuē :“ gǎn wèn chóng dé 、 xiū tè 、 biàn huò 。” zǐ yuē :“ shàn zāi wèn ! xiān shì hòu dé , fēi chóng dé yǔ ? gōng qí è , wú gōng rén zhī è , fēi xiū tè yǔ ? yī cháo zhī fèn , wàng qí shēn , yǐ jí qí qīn , fēi huò yǔ ?”
樊迟问仁,子曰:“爱人。”问知,子曰:“知人。”樊迟未达,子曰:“举直错诸枉,能使枉者直。”樊迟退,见子夏,曰:“乡也吾见于夫子而问知,子曰:‘举直错诸枉,能使枉者直’,何谓也?”子夏曰:“富哉言乎!舜有天下,选于众,举皋陶,不仁者远矣。汤有天下,选于众,举伊尹,不仁者远矣。”
fán chí wèn rén , zǐ yuē :“ ài rén 。” wèn zhī , zǐ yuē :“ zhī rén 。” fán chí wèi dá , zǐ yuē :“ jǔ zhí cuò zhū wǎng , néng shǐ wǎng zhě zhí 。” fán chí tuì , jiàn zǐ xià , yuē :“ xiāng yě wú jiàn yú fū zǐ ér wèn zhī , zǐ yuē :‘ jǔ zhí cuò zhū wǎng , néng shǐ wǎng zhě zhí ’, hé wèi yě ?” zǐ xià yuē :“ fù zāi yán hū ! shùn yǒu tiān xià , xuǎn yú zhòng , jǔ gāo táo , bù rén zhě yuǎn yǐ 。 tāng yǒu tiān xià , xuǎn yú zhòng , jǔ yī yǐn , bù rén zhě yuǎn yǐ 。”
子贡问友,子曰:“忠告而善道之,不可则止,毋自辱焉。”
zǐ gòng wèn yǒu , zǐ yuē :“ zhōng gào ér shàn dào zhī , bù kě zé zhǐ , wú zì rǔ yān 。”
曾子曰:“君子以文会友,以友辅仁。”
zēng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǐ wén huì yǒu , yǐ yǒu fǔ rén 。”